Voor het organiseren van activiteiten in de buurt is een eigen ontmoetingsplek erg fijn. Veel bewoners initiatieven gaan daarom in de wijk op zoek naar een geschikt pand. Er komt veel kijken bij de zoektocht. Er is contact met de gemeente of met een woningcorporatie, want vaak zijn de beschikbare plekken eigendom van deze organisaties. Weet wat jullie willen; kopen of huren. Wanneer maak je welke keuze? In dit artikel leggen we de mogelijkheden uit.
Wie is de eigenaar van het pand? Wil je een pand huren of kopen dan is het belangrijk om dat te weten. Er zijn meerdere manieren om informatie in te winnen over eigendom van vastgoed.
Het ‘Kadastraal bericht eigendom’ is een van de diensten die het Kadaster biedt. De instelling bestaat al sinds 1832 en beheert alle registratie over (onder andere) Nederlands vastgoed. Dat wil zeggen: voor particulieren is er een openbaar register met informatie over de waarde van een pand, het bouwjaar, de erfgrenzen, beperkingen en natuurlijk wie op dit moment eigenaar is. Een Kadastraal bericht eigendom aanvragen kost €2,80 en bestel je via de website van Kadaster.
Blijkt de eigenaar of rechthebbende van het pand dat je op ogen hebt een beheerstichting of bedrijf, dan maak je gebruik van het KvK-register. De Kamer van Koophandel biedt tegen een kleine vergoeding informatie plus contactgegevens over en van het bedrijf of de stichting waar je contact mee op wil nemen.
Is de gemeente eigenaar van een pand, dan neem je contact op met de afdeling vastgoed. Met de gemeente als eigenaar zijn er vaak meerdere opties: erfpacht, koop, koop van alleen het pand (en dus niet de grond), of koop met terugkoopregeling. Erfpacht en, in mindere mate, de terugkoopregeling zijn manieren voor de gemeente om enige controle te houden over de functie en bestemming van het vastgoed. Zo waakt de gemeente er bijvoorbeeld voor dat het pand dat het wil verkopen in de toekomst ook een maatschappelijk doel blijft dienen. En het dus niet wordt ingezet voor commercie.
Huren betekent flexibiliteit. Een pand huren is vooral geschikt voor beginnende projecten. Huren brengt namelijk weinig risico met zich mee. Een initiatief heeft ruimte gewoon te beginnen, te proberen en om te falen. Als het niet lukt, kan je vaak makkelijk van het pand af. Blijk je na een tijd te veel of te weinig ruimte te hebben voor je activiteiten, dan zoek je eenvoudigweg een nieuw pand. Kortom, met huren leg je minder geld voor een langere termijn vast. Dat geld kun je gebruiken voor de activiteiten. Zorg dat je ook goede afspraken maakt over wie verantwoordelijk is voor welk onderhoud. Als huurder mag je van de ‘huisbaas’ verwachten dat hij zorgt voor een werkend gebouw (waterdicht, werkende elektriciteitsinstallatie en algemeen onderhoud) en dat jullie het pand naar wens kunnen aankleden. Door een lage huurprijs te rekenen komt onderhoud soms ook bij bewonersinitiatieven te liggen. Wil je dat en kun je dat betalen. Goed om over na te denken.
Een eigen pand geeft meer regie. je bepaalt alles zelf, maar je hebt ook meer verplichtingen. De aankoop van een pand begint altijd met de vraag: waarom wil je überhaupt iets kopen? Onderzoek het antwoord op die vraag op zakelijke basis, probeer de emotie uit te schakelen.
Een pand kopen is vaak meer geschikt voor initiatieven die zich lang en breed hebben bewezen. Denk aan buurthuizen met een breed draagvlak in hun omgeving en die volledige zeggenschap willen om bijvoorbeeld de nodige verbouwingen aan een pand te kunnen doen. Met een eigen pand is het voor zulke initiatieven veel makkelijker om subsidies en fondsen binnen te halen voor activiteiten en verbouwingen. Houd bij kopen ook rekening met de kosten voor onderhoud aan het pand. Willen en kunnen jullie hier zelf verantwoordelijk voor zijn?
Veel panden die in aanmerking komen voor een buurtfunctie zijn eigendom van de gemeente. Leegstand koste de gemeente geld, dat biedt de mogelijkheid om te onderhandelen. Soms is het mogelijk om alleen het pand te kopen van de gemeente, zonder dat je eigenaar van de grond wordt. Je betaalt in dat geval alleen huur over de grond, wat flink kan besparen op de totale kosten. Steeds vaker rekent de gemeente marktconforme huren en verkoopprijzen, waardoor het voor bewonersinitiatieven lastiger wordt een eigen plek te realiseren. Daarover maakten we onderstaande podcast serie waarin we tips geven hoe je daarmee om kunt gaan.
In een handig boekje verzamelden we praktijkvoorbeelden van wat er komt kijken bij het huren of kopen van een pand. Verschillende bewonersinitiatieven leggen uit hoe zij een pand in bezit hebben gekregen en welke keuzes ze hebben gemaakt.
Download het boekje