Informele zorg: tijd voor andere insteek

Milou Althof

Geef vrijwilligers meer zichtbaarheid, invloed en zeggenschap, dan zullen hun initiatieven sterker zijn. Dit is te lezen in de Toekomstagenda Informele Zorg en Ondersteuning, die op 13 januari 2016 door staatssecretaris van Rijn naar de Tweede kamer is gestuurd. Het is tijd voor een andere insteek, een insteek waar overheid en instellingen moeten aansluiten bij de drive en waarden van actieve bewoners, en niet andersom

Op 13 januari stuurde Staatssecretaris Martin van Rijn de voortgangsbrief Informele Zorg  naar de Tweede Kamer. Dit deed hij omdat er een nieuwe versie is uitgekomen van de Toekomstagenda Informele Zorg.

Aan die hernieuwde Toekomstagenda werkte ook het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA) mee. In september 2014 werd de Toekomstagenda Informele Zorg en Ondersteuning  gepresenteerd. Hieraan hadden veel grote landelijke partijen meegewerkt, maar de stem van actieve bewoners was niet of nauwelijks gehoord.

Daarom is besloten een vijfde werkgroep in te stellen. Onze vereniging van en voor actieve bewoners zat met een aantal partijen in de deze werkgroep ‘Burgers aan het roer’. Door deelname wilden we ervoor zorgen dat ook de stem van actieve bewoners duidelijk gehoord wordt in het setten van de agenda.

Onbegrip leef- en systeemwereld

Met deze werkgroep zijn we in 2015 gestart te onderzoeken hoe bewoners, organisaties en de overheid als partners kunnen werken aan het versterken en verrijken van het zelforganiserend vermogen van de samenleving. Want er gebeurt veel: er zit een enorme kracht in de samenleving. Maar helaas begrijpen bewoners (leefwereld) en organisaties of overheid (systeemwereld) elkaar niet altijd en soms werken ze elkaar zelfs tegen.

Beter samenwerken

Wij hebben in onze werkgroep gekeken hoe er door de overheid en organisaties beter kan worden samengewerkt  met vrijwilligers en actieve burgers maatschappelijke waarde met burgerinitiatieven. En hoe er kan worden ingespeeld op het zelforganiserend vermogen en de drijfveren van actieve burgers om maatschappelijke waarde met burgerinitiatieven kunnen creëren. De opkomst van allerlei nieuwe partijen, zoals buurthuizen in zelfbeheer, zorgcoöperaties en bewonersbedrijven zorgt ervoor dat er een nieuw samenspel ontstaat tussen burgerinitiatieven en traditionele spelers in het sociale domein (overheid, zorg- en welzijnsinstellingen).

Enkele belangrijke bevindingen:

1. Het is tijd voor een andere insteek. De werkgroep is er van overtuigd dat het geven van meer zichtbaarheid, invloed en zeggenschap aan burgers noodzakelijk is om zorg, ondersteuning en maatschappelijke activiteit beter mogelijk
   te maken.  Daarbij is het belangrijk dat de systeemwereld (overheid en organisaties) aansluit bij de kernwaarden en drive van vrijwilligers en actieve burgers, en niet andersom!
2. We willen geen eindpunt schetsen. Juist het proces om tot nieuwe arrangementen en werkende aanpakken te komen heeft waarde.
3. Er moet een nieuw samenspel ontstaan tussen alle partijen die er lokaal toe doen. Dat zijn allerhande nieuwe partijen: buurthuizen in zelfbeheer, zorgcoöperaties, bewonersbedrijven, sociaal ondernemers, sociale firma’s. Maar ook de traditionele spelers in het sociale domein (overheid, zorg- en welzijnsinstellingen, vrijwilligersorganisaties, burgerinitiatief).
4. Als groepen in de samenleving met zachte of harde hand naar vrijwilligerswerk geleid worden als middel tot participatie, integratie of tegenprestatie, is wat ons betreft geen sprake van vrijwillige inzet. We bevelen aan om in die gevallen te spreken van maatschappelijke inzet.

Aanbevelingen en actiepunten

We eindigen met aanbevelingen en actiepunten. In het uitgebreide verslag van werkgroep Bewoners aan het stuur kun je ze allemaal nalezen. Daar staat ook in wat het LSA allemaal gaat doen om de ervoor te zorgen dat die betere samenwerking en rolverdeling tot stand komt. Hier een korte beschrijving van de punten.

Agendapunt 1: Naar een nieuwe rolverdeling

• Herdefinieer rollen en inbreng
• Leer elkaar kennen en verstaan
• Handel situationeel

Agendapunt 2: Lokaal samenspel in de doe-democratie

• Werk in co-creatie
• Creëer ruimte
• Leer samen spelen

Agendapunt 3: Diversiteit in vrijwillige inzet en actief burgerschap

• Sluit aan bij wat er al is
• Benut diversiteit
• Erken, waardeer, beloon

Agendapunt 4: Maatschappelijke waarde creëren

• Benoem maatschappelijke opgaven en waarden
• Versterk sociaal ondernemerschap

Verder lezen:

Kijk op de site www.toekomstagendainformelezorg.nl .