Vier jaar zelfbeheer in wijkcentrum In De Boomtak

Arthur van Vliet

Leren van elkaar. Dat stond voorop tijdens de inspiratiemiddag die Tilburgs wijkcentrum in zelfbeheer In De Boomtak organiseerde op donderdag 3 september. Actieve bewoners en vertegenwoordigers van gemeente en welzijnsorganisatie gingen met elkaar in gesprek op basis van de lessen die In De Boomtak in vier jaar heeft geleerd.

In De Boomtak is uitgegroeid tot een voorbeeld. Toen de huur van het pand te hoog bleek, koos In De Boomtak ervoor om over te gaan tot koop. De gemeente gaf een flinke korting, het buurthuis haalde via zogenaamde ‘wijkcertificaten’ (renteloze leningen van buurtbewoners) tienduizenden euro’s op en de bank vulde het totaal aan met een hypotheek. In De Boomtak wist daarnaast meerdere malen fondsengeld los te peuteren, bijvoorbeeld voor verduurzaming van het gebouw, en houdt regelmatig behoeftepeilingen in de buurt om daar hun activiteitenprogramma op af te stemmen.

Copy-paste is geen optie

Het wijkcentrum is zich bewust van zijn voorbeeldfunctie en deelt graag zijn ervaringen. Onlangs nog bracht het bestuur van het Rotterdamse De Nieuwe Gaffel – een wijkcentrum dat zich nog in de beginfase bevindt en nog niets is geopend – een bezoek aan In De Boomtak om een kijkje in de keuken te nemen en te vragen: hoe hebben jullie dit voor elkaar gekregen? Om te vieren dat In De Boomtak vier jaar zelf bezig is én kennis en ervaring te delen, organiseerde het daarnaast een inspiratiemiddag.

Vijf thema’s

Bewoners en professionals kwamen op donderdag 3 september samen om in gesprek te gaan over ervaringen met het burgerinitiatief en het zelfbeheer van wijkcentrum In De Boomtak. Uit de gesprekken volgden vijf thema’s: veranderende rollen, samenwerking, van verbinden naar ondernemen, vrijwilligerswerk en participatiewet, en samen leren. De conclusies waren als volgt.

Veranderende rollen: Wijkcentra worden open organisaties met ruimte voor eigen initiatief. De gemeente wil ondersteunen, maar niet sturen. Hoe ziet die rolverdeling er precies uit? ‘Copy-paste’ van geslaagde zelfbeheerinitiatieven is daarbij geen optie, want elk initiatief, elke buurt, elke situatie is uniek. Daarom hebben initiatieven ruimte nodig om te experimenteren. Professionaliteit is belangrijk voor het slagen van zelfbeheer, mits er zoveel mogelijk ruimte overblijft voor de bewoners zelf.

Samenwerking: Een wijkcentrum dat de weg naar partners in de omgeving weet te vinden is sterker (zie ook MVO en het buurthuis). Maar hoe versterken verschillende partijen elkaar precies? Wat nodig is, is een gelijkwaardige samenwerking tussen bewoners, professionals en overheid. Dat begint met elkaar leren kennen en erkennen, waarna het vervolgens draait om het afstemmen op wat nodig is.

Van verbinden naar ondernemen: Maar hoe vind je als bewonersinitiatief de weg naar nieuwe netwerken, zoals ondernemers in de wijk? De vraag leidt tot nieuwe vragen: hoe vind je vrijwilligers en andere partners? Van en voor wie is het wijkcentrum er überhaupt? Hoe krijg je wijkbewoners binnen? Hoe kan het wijkcentrum juist een breder publiek bedienen? En niet onbelangrijk: hoe ontstaat er een gevoel van eigenaarschap voor de buurt?

Vrijwilligerswerk en participatiewet: Mensen met een uitkering zijn vaak bang om deze te verliezen als ze vrijwilligerswerk doen, wat vaak weer remmend werkt op het succes van lokale initiatieven. Niemand wil vrijwilligers belemmeren als zij een uitkering ontvangen. Door het land zijn verschillende plekken te vinden waar mensen met een uitkering vrijwilligerswerk kunnen doen waarmee hun sollicitatieplicht vervalt en zij zich al werkend kunnen voorbereiden op herintreding tot de arbeidsmarkt, zoals bij pionier ONS in Breda.

Samen leren: Er is genoeg bereidheid om samen te leren, bijvoorbeeld in de vorm van een platform voor wijkinitiatieven van onderop. Gesproken wordt over een plek waar bewonersinitiatieven terecht kunnen om te leren van andere initiatieven én van overheid en maatschappelijke professionals. Initiatieven vinden er (al dan niet professionele) ondersteuning, maar delen er zelf ook hun kennis en ervaring. “Laten we elkaar blijven opzoeken terwijl we onderweg zijn!”, wordt er gezegd. In De Boomtak zette onlangs al een eerste stap naar zo’n onderlinge samenwerking tussen bewonersinitiatieven in Tilburg.

Vier jaar zelfbeheer

Resultaten van de gesprekken werden aan het einde van de dag aangeboden aan de wethouder, de directeur van welzijnsorganisatie ContourdeTwern en Jan van Esch, de initiatiefnemer zelfbeheer van In De Boomtak. Om vier jaar zelfbeheer te vieren, presenteerde In De Boomtak ook een prachtige publicatie over het wijkcentrum en zijn ervaringen. Deze is ook online terug te lezen.

Met dank aan Astrid Huygen. Beheer je buurthuis ging ook op bezoek in De Nieuwe Gaffel in Rotterdam. Daarover lees je volgende week meer op Beheerjebuurthuis.nl.

Lees ook:

‘We dachten: we gaan het geld uit de wijk halen’ – Pionier In De Boomtak aan het woord

Dit zijn de uitdagingen van vijf buurthuizen in zelfbeheer