Leegstaand vastgoed herleeft in handen van bewoners

Arthur van Vliet

Bewonersgroepen blazen nieuw leven in leegstaand vastgoed. Dat komt ten goede aan de leefbaarheid in de wijk en een pand kan de basis voor een gedegen verdienmodel zijn. Eigenaren van maatschappelijk vastgoed – gemeenten en woningcorporaties – staan een overname door bewoners vaak in de weg. Daarom publiceert het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA) de digitale handout Vastgoed als asset? Ja! met tips en informatie van bewonersgroepen die het is gelukt een pand in eigendom te krijgen.

Voor bewonersgroepen is het moeilijk om aanspraak te maken op leegstaand maatschappelijk vastgoed, terwijl zij wel behoefte hebben aan een pand om hun activiteiten verder te ontwikkelen. Dat blijkt uit interviews met leden van het LSA, de landelijke vereniging van en voor actieve bewoners. ‘Het inzetten van vastgoed kan een goede basis voor een verdienmodel zijn,’ licht Marieke Boeije, projectleider BewonersBedrijven bij LSA toe. ‘Als je genoeg ruimtes kunt verhuren, verdien je genoeg inkomen om te blijven bestaan, om je vaste lasten te betalen. Met de winst kun je activiteiten voor de wijk organiseren en de leefbaarheid verbeteren.’

Geen marktwaarde, maar maatwerk

De gemeente, eigenaar van een groot deel van het maatschappelijk vastgoed, vraagt vaak de marktwaarde bij verkoop of verhuur. Lokale overheden halen verschillende argumenten aan voor hun ‘nee’ tegen bewonersgroepen, zo bleek uit een quickscan onder grote gemeentes vorig jaar. Zelfs als het pand al geruime tijd leegstaat en op de nominatie staat gesloopt te worden. Op een aantal plekken in Nederland lukte het vasthoudende bewonersgroepen om tot een regeling met de gemeente te komen.

Dit resultaat van maandenlang onderhandelen, komt in de handout Vastgoed als asset? Ja! terug in vier voorbeelden. Vier verhalen van BewonersBedrijven (sociale ondernemingen van en voor bewoners met als doel de wijk te verbeteren) die een pand in handen hebben door het te huren tegen een gereduceerd tarief, te kopen voor een symbolisch bedrag of in gebruik te nemen met een gebruiksovereenkomst. Zo is er in Emmen een school gekocht voor tien euro en wordt in Arnhem een voormalig bejaardentehuis gehuurd voor € 140.000 per jaar.

Daarnaast vind je in Vastgoed als asset? Ja! onder andere praktische informatie terug van de Beheer je buurthuis-kennisbank, met name uit het dossier Overname. Nuttige info dus voor iedere actieve bewonersgroep dat zoekt naar een pand, of aan het twijfelen is tussen kopen en huren.

Behoefte aan vastgoed

De behoefte aan een pand is met name aanwezig bij de groepen bewoners die samen een BewonersBedrijf runnen. Met activiteiten als verhuur, groenbeheer, catering, opleidingen of een buurthuisfunctie verdienen BewonersBedrijven geld. Zij worden daardoor zelfstandiger en komen losser van subsidies te staan. Voor het uitvoeren van deze activiteiten is het belangrijk om een fysieke en zichtbare locatie in de wijk te hebben. Het verkrijgen daarvan is echter lastig. Er wordt vooral gekeken naar de financiële opbrengst van een pand en minder naar de plannen van de bewonersgroep. De handout Vastgoed als asset? Ja! beschrijft manieren waarop bewoners een pand overnamen van gemeenten en woningcorporaties. Bekijk de handout meteen in pdf.