Slapende tegoeden naar maatschappelijk initiatief

Thijs van Mierlo

Op 8 april liet demissionair minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken) weten dat hij spaargeld van overledenen die geen erfgenamen hebben, in de schatkist terecht zou willen laten komen. Nu komt dit geld in de kas terecht van de banken of verzekeraars zelf. Het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA) juicht dit plan toe, wij pleiten er al enkele jaren voor dat deze slapende tegoeden beschikbaar moeten komen aan de maatschappij. Belangrijk detail: het LSA wil dat het geld niet in de algemene middelen van de Rijksschatkist terechtkomt, maar in een Maatschappelijke Bank van waaruit maatschappelijke initiatief gestimuleerd kan worden.

Er zijn veel maatschappelijke initiatieven die steden en dorpen sterker en mooier maken. Actieve bewoners die in coöperaties, BewonersBedrijven, verenigingen of stichtingen problemen als  eenzaamheid, armoede, onveiligheid en gebrek aan zorg en ondersteuning aanpakken. De initiatieven missen vaak de financiën om succesvol door te groeien en duurzaam te zijn. Subsidies van overheden (wanneer initiatiefnemers die al als wenselijk  zien) zijn tijdelijk en kunnen vaak niet worden gebruikt voor investeringen. Vermogensfondsen stellen vaak strikte voorwaarden. Financiering van banken sluit niet aan bij de realiteit van maatschappelijk initiatief.

Geen instituut maar een instrument

Dat was en is de reden voor de landelijke vereniging van bewonersgroepen om te pleiten voor een kredietfonds voor maatschappelijke initiatieven, gevuld met slapende tegoeden. Het LSA noemt dit de ‘maatschappelijke bank’. Maar het ziet geen echte bank voor zich,  geen ingewikkelde organisatie. Geen instituut, maar een instrument voor geld en investering op de maatstaven van maatschappelijke rendement.

Er zijn veel voordelen aan zo’n ‘maatschappelijke bank’ die zowel geld kan uitlenen als weggeven. De ervaring leert dat een combinatie van leningen en geefgeld maatschappelijk initiatief ondersteunt bij een duurzame bedrijfsvoering. En doordat de leningen worden terugbetaald komt het geld opnieuw beschikbaar en kunnen er nieuwe investeringen gedaan worden. Een maatschappelijke bank moet rekening houden met 15-25% verlies van fondsen (inclusief kosten). Dit is gebaseerd op internationale ervaringen (Big Society Capital). Hiermee kan iedere euro die beschikbaar wordt gesteld al gauw 4-6 maal besteed worden. Omdat het mogelijk om tientallen miljoenen euro’s gaat, kan dit een enorme impact hebben.

Boost

Door de maatschappelijke initiatieven makkelijker toegang te geven tot financiën,  zou het Rijk deze krachtige beweging een enorme boost kunnen geven. Wanneer  de rijksoverheid een eerste stap zet zullen ook de fondsen en andere geldverstrekkers eerder aanhaken.

Lees de brief die het LSA hierover schreef aan de kabinetsinformateur.

Verder lezen?

Kamerbrief over uitkomst verkenning maatschappelijk bank

Kamerbrief over uitkomst werksessies van verkenning maatschappelijke bank

 Samen maatschappelijke impact financieren: Rapport naar aanleiding van de motie om te onderzoeken hoe er in Nederland kan worden gekomen tot de oprichting van een maatschappelijke bank die buurtinitiatieven kan ondersteunen

Tussen betalen en bepalen: publieke bekostiging van maatschappelijk initiatief (raad voor de financiële verhoudingen)

Reactie LSA op RFV-advies in Binnenlandsbestuur

Over slapende tegoeden in België

Dormant accounts to fund ‘big society’ bank – The Guardian