Zo ben je actief in de buurt op anderhalve meter

Thijs van Mierlo

We blijven nog even op 1,5 meter afstand van elkaar de komende tijd. Veel actieve bewoners willen (weer) aan de slag in de buurt en wijk, maar hoe pak je dat aan? LSA organiseerde een bijeenkomst over die vraag, met onder andere Grace Brok van Wijk voor Elkaar en Staffan Linqvist van de Zweedse Federatie van Settlements .

We houden de actualiteit over coronamaatregelen en de impact op buurthuizen, ontmoetingsplekken en andere bewonersinitiatieven goed in de gaten. We delen regelmatig updates met belangrijke ontwikkelingen en nieuws. Lees daarom ook het laatste nieuws. 

In de Zoomsessie gingen we in op de vraag wat het betekent om actief te zijn in de buurt op anderhalve meter afstand. Wat zijn overwegingen om weer op te starten? Wat kun je nu betekenen? Als je aan de slag wilt, hoe werkt dat dan in de praktijk? Waar moet je aan denken, welke verantwoordelijkheden heb je richting vrijwilligers en mensen uit de buurt? Wil je doen wat je hiervoor deed, of zijn er juist allerlei nieuwe activiteiten of functies voor het buurthuis waar je mee aan de slag kunt? Twee sprekers deelden hun ervaringen tot nu toe.

In Zweden gaan ze uit van vertrouwen

Staffan startte met een anekdote uit zijn woonplaats in het in de zuid-Zweedse stad Lund. Op deze dag viert heel Zweden haar nationale feestdag: Walpurgisnacht waarmee in heel Zweden de lente wordt begroet. In Lund trekken traditiegetrouw 30.000 mensen naar het centrale stadspark om te picknicken. Niet wenselijk in Zweden. Het stadsbestuur kwam met een unieke oplossing: de dag van tevoren verspreidden ze kippenmest door het hele park. De ondraaglijke geur zorgde voor een leeg park, maar een verbod kwam er niet.

Verboden of vertrouwen?

De anekdote typeert het beleid dat Zweden kiest voor omgaan met het coronavirus. Bijeenkomsten tot 50 personen zijn toegestaan, de scholen bleven open en dat gold ook de meeste wijkhuizen en jongerencentra. In Zweden doet men een beroep op iedere inwoner om verantwoordelijkheid te nemen. Dat is gestoeld op twee principes: begrip en vertrouwen. Door het geven van duidelijke en transparante voorlichting en informatie en het vertrouwen dat inwoners hier verantwoord mee omgaan, zijn voorschriften en verboden in Zweden veel minder aan de orde dan elders in Europa. In veel andere landen, zo weet Staffan vanuit zijn werk voor het International Federation of Settlements zijn veel voorzieningen gesloten en zijn er grote zorgen over het welbevinden van de mensen die er normaal gebruik van maken.

Het openhouden van publieke voorzieningen als wijkhuizen en jongerencentra heeft een belangrijke reden. Zorg voor de geestelijke gezondheid van mensen en denk ook aan de mogelijke spanningen in huishoudens als activiteiten en plekken om naar toe te gaan (tijdelijk) wegvallen. In Zweden gaat men creatief om met die eigen verantwoordelijkheid. Activiteiten worden waar mogelijk naar buiten verplaatst, activiteiten worden gespreid en beheerders zijn in staat om mensen aan te spreken en te bewegen om verantwoord om te gaan met de geboden ruimte.

Staffan Lindqvist ondersteunt met zijn federatie 80 Zweedse gemeenschapsaccommodaties. In dit samenwerkingsverband delen ze goede voorbeelden, ontwikkelen ze educatieve programma’s en werken aan community building.

Wijk voor Elkaar

Grace Brok van Wijk voor Elkaar (Deventer) vertelt hoe zij tijdens de coronacrisis de deuren hebben opengehouden. Al was de eerste reflex van het bestuur ook om alle activiteiten voor jongeren, vrijwilligers en deelnemers aan de dagbesteding af te zeggen. Wijk voor Elkaar is een initiatief van voetbalvereniging SV Helios dat uitgroeide tot een sportief buurthuis en voorziening voor bijvoorbeeld dagbesteding in de wijk. Al vijf jaar lang komen buurtbewoners, scholieren, vrijwilligers en anderen samen om te bewegen, te leren, te eten en te genieten. Hoe kun je dat blijven doen? Maar ook: hoe kun je de druk bij onderwijs en zorg wegnemen door als wijk met elkaar dingen te organiseren voor (jonge) buurtbewoners?

Buurtmaaltijden bezorgen

Al snel was duidelijk dat er een grote behoefte was onder de deelnemers en betrokkenen om in een aangepaste vorm door te gaan. Vrijwilligers die normaal gesproken biuj Wijk voor Elkaar de nodige afleiding vonden, liepen met hun ziel onder de arm. Daarom is snel contact gelegd met alle samenwerkingspartners van zorg tot gemeente en andere vrijwilligersinitiatieven. Er is gekeken naar welke behoeften er zijn bij de inwoners van Deventer en hoe – met inachtneming van de anderhalve meter – hun organisatie daaraan tegemoet kan komen. Op de grote locatie van de voetbalvereniging met keuken konden buurtmaaltijden voor bezorging worden gekookt. Ook startten ze een centraal telefoonnummer voor heel Deventer om vraag en aanbod samen te brengen. Daar is in het begin heel veel gebruik van gemaakt; totdat iedereen zijn of haar contacten weer terugvond en de bestaande (vrijwilligers)organisaties in Deventer de contacten weer onderhielden.

De professionele en doortastende aanpak van Wijk voor Elkaar gaf veel vertrouwen. Bij deelnemers, maar ook samenwerkingspartners. Zorginstellingen, Hogescholen en hun studenten en de gemeente stelden zich actief op om mee te denken en werken. Waar voorheen weleens deuren gesloten bleven voor samenwerking was contact snel gelegd en ook afspraken kwamen snel tot stand. Het geheim? De kracht van een bewonersinitiatief is dat zij de mensen erg goed kennen en snel inspelen op de behoeften. Vrijwilligers mogen vaak meer dan professionals. Als je dat goed organiseert, dan krijg je vertrouwen.

Hoe kun je opengaan?

Een mooie aanvulling kwam van de BuurtWerkKamerCoöperatie, een samenwerkingsverband van kleine buurtkamers waar buurtbewoners met elkaar werken en samen krachtig worden. Ze kozen er voor om open te blijven en binnen de richtlijnen te kijken wat nog mogelijk is. Zij startten meteen met aangepaste activiteiten. Hun tip: kijk wie er in je initiatief en omgeving is, wat ze kunnen en willen doen in deze tijd. Gezond verstand en onderling vertrouwen zorgen ervoor dat je bergen kunt verzetten. Vrijwilligers die het hele land afrijden om plexiglas en andere beschermingsmiddelen te halen om spreekuren door te kunnen laten gaan. Of handige vrijwilligers die bij gebrek aan materialen landbouwplastic gebruiken om verantwoord te improviseren.

Een paar concrete tips

Vanuit de deelnemers van de Zoomsessie kwam een hele stroom aan mogelijke maatregelen en vragen op gang. Want hoe kunnen buurthuizen open op korte termijn, waarbij de richtlijnen worden gerespecteerd? Een paar tips:

1. maak looproutes
2. bereken hoeveel mensen in een ruimte kunnen met voldoende onderlinge afstand
3. start met kleine groepjes
4. bescherm tafels
5. extra schoonmaak
6. probeer nu alvast beschermingsmiddelen in te slaan voor als je weer open gaat.

Toch is er veel onduidelijkheid. Waar kun je nog beschermingsmaatregelen kopen? En hulpverlening mag op dit moment wél, maar activiteiten rondom welzijn niet? Het maakt bovendien nogal verschil in welke gemeente je woont en of je eigenaar bent van het pand, of dat het pand in handen van de gemeente is. Vallen de activiteiten onder de richtlijn dagbesteding of gaat het over een algemene openstelling? We horen ook de afweging voor welke mensen je open gaat. Grace geeft bijvoorbeeld aan dat de groep kwetsbare ouderen op dit moment nog niet welkom zijn in het pand omdat het risico nog te groot is.

Ik ontvang graag de LSA-nieuwsbrief

Normaal schrijven we één nieuwsbrief per maand, maar met oog op de coronacrisis brengen we de komende weken vaker nieuws, artikelen met tips en voorbeelden en uitnodigingen voor online bijeenkomsten.